Και λίγος Χάρι Πότερ...

Προχτες το βράδυ, στις 2.30 και με μάτια ολοστρόγγυλα και ορθάνοιχτα σαν της κουκουβάγιας (Χέντβιχ ή άλλης), τελείωσα για δεύτερη φορά την ανάγνωση του έβδομου τόμου του Χάρι Πότερ "Οι κλήροι του θανάτου".

Ουάου.

Είχα λίγα χρόνια να το διαβάσω, από τότε που κυκλοφόρησε το 2007, και δεν το θυμόμουν καλά (και πώς με εκνευρίζει όταν ξεχνάω ένα βιβλίο...) Είδα πρόσφατα την τελευταία ταινία της σειράς. Μου άρεσε πολύ, πάρα πολύ. Έτσι νοστάλγησα το βιβλίο, το ξαναδιάβασα. Μου άρεσε περισσότερο. Έχει λίγο καιρό που το ξεκίνησα, πριν τα Χριστούγεννα. Στην αρχή πήγαινε αργά, αναγνωριστικά, φτου κι απ' την αρχή.
Ο Χάρι κι εγώ ξαναμαθαίναμε τους ρυθμούς μας, είχα κι άλλα βιβλία ανοιχτά...
Έπειτα σιγά σιγά πήραμε μπρος.
Στο τέλος με ρούφηξε μέσα,
έκανα δύο ολονυχτίες και τελείωσε.

Πείτε με μπανάλ, πείτε με κλισέ, πείτε με ερασιτέχνη σε θέματα βιβλίων, ή ακόμα πείτε με παιδί (αυτό το τελευταίο θα το πάρω σαν κομπλιμέντο ούτως ή άλλως), αλλά αγαπώ το Χάρι. Ξέρω πως ακούγεται κάπως, από τη μία γιατί είναι πολύ αμφιλεγόμενος ήρωας (πόσα βιβλία του δεν κάηκαν και δεν αναθεματίστηκαν την τελευταία δεκατετραετία), από την άλλη γιατί όλοι μα όλοι πλέον γνωρίζουν το Χάρι Πότερ. Είναι κάτι σαν μαϊντανός. Όταν μιλάς γι' αυτόν, σίγουρα δεν λες κάτι καινούργιο.

Όμως εγώ θα πω πως τον αγαπώ, κι ας μην ήμουν μέρος κάποιας ουράς έξω απ' τα μεγάλα βιβλιοπωλεία τα μεσάνυχτα πριν τη μέρα που θα κυκλοφορούσε το καινούργιο τεύχος των περιπετειών του. Κι ας μην τσίριζα περιμένοντας τους ήρωες να εμφανιστούν σε κάποια πρεμιέρα (όλα αυτά φυσικά συνέβαιναν κάπου στον πραγματικό κόσμο). Κι ας μη ντυνόμουν Ερμιόνη όπως η αδερφή μου επί ένα χρόνο για να πάω στο σχολείο, με καπαρντίνα-μανδύα και αυτοσχέδια στολή και ραβδί στην τσέπη που θα το κουνούσα προφέροντας με στόμφο "Γουινγκάαααρντιουμ Λεβιόοοσα" (ε χμ, ήμουν λίγο μεγάλη γι' αυτό το τελευταίο, αλλιώς είμαι σίγουρη ότι κι εγώ θα το έκανα). Αλλά απλά γιατί απ' την αρχή ακολούθησα την πορεία του, σε βιβλία και σε ταινίες. Πρωτοδιάβασα τη "φιλοσοφική λίθο" δεκαπέντε χρονών χωρίς να ξέρω για το ντόρο που γινόταν γύρω απ' τ' όνομά του, τον έκανα δώρο, τον δάνεισα και τον δανείστηκα, είχα το "κύπελλο της φωτιάς" κάτω απ' το θρανίο μου στην τρίτη λυκείου και του έριχνα καμιά κλεφτή ματιά όταν η βαρεμάρα χτυπούσε κόκκινο. Οι ήρωες της ιστορίας, θέλοντας και μη, έγιναν κομμάτι μου. Η τύχη τους με απασχόλησε. Η εξέλιξη της υπόθεσης με απασχόλησε. Το αν θα κατέληγε στο θρίαμβο του καλού με απασχόλησε (με τη Ρόουλινγκ ποτέ δεν μπορούσες να είσαι σίγουρος, εδώ σκότωσε το Ντόμπι, το γλυκύτερο σπιτικό ξωτικό του κόσμου). Ξενύχτησα για χάρη του. Και κοντεύω είκοσι οχτώ κι ακόμα ασχολούμαι μαζί του.

                                                                             Αυτή τη φορά δεν θα μιλήσω για την υπόθεση, όπως κάνω συνήθως με τα βιβλία. Εξάλλου, το άρθρο της Wikipedia τα λέει όλα με λεπτομέρειες, μαζί με άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τη συγγραφέα και την κυκλοφορία του βιβλίου (για παράδειγμα, διαβάζω τώρα ότι το βιβλίο έσπασε ρεκόρ με την ταχύτητα των πωλήσεών του, κι ακόμα ότι έχει ονομαστεί από την American Library Association το "Καλύτερο Βιβλίο για Νέους Ενήλικες"). Και δεν θα μιλήσω για την υπόθεση γιατί θα γίνω ακόμα πιο μπανάλ και βαρετή, γιατί ο Χάρι είναι γνωστός κι όλα                                            αυτά που λέγαμε παραπάνω. Θα γράψω μόνο δυο δικές μου εντυπώσεις από το βιβλίο,γιατί αυτό το blog είναι ένα μικρό ημερολόγιο βιβλίων και απλώς πρέπει να το κάνω. 

Οι "Κλήροι του Θανάτου" είναι κατά τη γνώμη μου ένα τρομερό φινάλε σε μια σειρά που συνεχίζει να συναρπάζει καθώς εκτυλίσσεται η ιστορία. Ενώ τα σίκουελ είναι κατά κανόνα κατώτερα από το αρχικό έργο, ο Χάρι Πότερ εξελίσσεται και ωριμάζει. Γίνεται ολοένα και πιο σκοτεινός, ολοένα και λιγότερο για παιδιά, αλλά χωρίς να χάνει την ουσία, μένοντας πιστός στους ήρωες και στον κόσμο του, κι ας καταρρέει αυτός σιγά σιγά, κι ας αλλάζει από παραμυθένιος κι αστραφτερός σ' έναν άλλο διεφθαρμένο κι επικίνδυνο. Η πολιτική αλληγορία δε λείπει από τα τελευταία βιβλία. Ως άλλος Χίτλερ ο Βόλντεμορτ θέλει να "καθαρίσει" την κοινωνία των μάγων απ' τους "Λασποαίματους", αυτούς που γεννήθηκαν από μη μάγους. Το υπουργείο Μαγείας σαπίζει σιγά σιγά από μέσα. Καταπιεστικά μέτρα, καταδίωξη, εκτελέσεις, ένα Χόγκουαρτς όπου κυριαρχεί η τρομοκρατία, όλα αυτά μοιάζουν απίστευτα στον ανυποψίαστο αναγνώστη των πρώτων βιβλίων, όπου ο κίνδυνος υπάρχει αλλά απλώς υποβόσκει, δεν αφήνεται να τσαλακώσει το χρωματιστό περίβλημα και δεν τρομάζει τον αναγνώστη όσον αφορά την έκβαση των πραγμάτων. 

Η J.K. Rowling είναι εντυπωσιακή ως προς τη συνοχή και τη συνέχεια των γραφομένων της. Εξηγεί πράγματα στο έβδομο βιβλίο που ειπώθηκαν στην αρχή, δίνει νόημα εκ των υστέρων σε αντικείμενα και καταστάσεις που φάνταζαν ασήμαντα, ανατρέπει (και ξανα-ανατρέπει) αυτό που πίστευες ότι ισχύει με τρόπο που κάνει σαγόνια να πέφτουν. Κορυφαίο παράδειγμα, ο χαρακτήρας του Severus Snape, που από αμφιλεγόμενος γίνεται απεχθής και τελικά καταλήγει ένας απ' τους αγαπημένους μου ήρωες. Αφανής, αδικημένος, τελείως άδειος από τη ματαιοδοξία της αναγνώρισης των καλών πράξεων, πρωτόγονα και παράφορα πιστός στον παιδικό του έρωτα, κινούμενος -ποιός; ο Σνέιπ!- πάντα από αγάπη και θλίψη και πένθος για την αγάπη. Και αφοσίωση, α, πόσο συγκινητική είναι η αφοσίωση. 

                                                    Η Λίλυ και ο Σέβερους παιδιά

Μιλάμε για ανατροπές στους χαρακτήρες; Είναι και ο Νέβιλ. Από γλυκό, δειλό παιδάκι και θύμα των νταήδων της τάξης, λίγο μπούλης, λίγο αδέξιος, λίγο ασ' τα να πάνε, καταλήγει τρομερό αντιστασιακό στοιχείο όταν το Χόγκουαρτς καταδυναστεύεται απ' τους "ναζί" μάγους. Ξαφνικά αποδεικνύεται ήρωας αντάξιος των γονιών του, παίζει ενεργό ρόλο στην καταστροφή του Βόλντεμορτ σε σημείο να αναρωτιόμαστε τι θα συνέβαινε αν δεν ήταν αυτός και τελικά μας αποκαλύπτεται ότι κατέληξε καθηγητής του Χόγκουαρτς. Αυτού του είδους οι ανατροπές στην εξέλιξη των χαρακτήρων που είναι και δευτερεύοντες και λίγο αντιήρωες και λίγο στο περιθώριο μ' αρέσουν πολύ.  

Όμως αυτό που με εντυπωσίασε βαθιά είναι πως, διαβάζοντας το τελευταίο βιβλίο και ειδικά το τελευταίο μέρος του, κατάλαβα πόσο βασικό θέμα είναι ο θάνατος στην ιστορία συνολικά. Ο θάνατος υπάρχει παντού, καραδοκεί για τον ήρωά μας από την πρώτη στιγμή, είναι χαραγμένος σαν απειλή στο μέτωπό του. Στην πορεία διογκώνεται, δείχνει τα δόντια του και γίνεται απτός, αισθητός, απειλητικός. Σ' έναν κόσμο που καταρρέει μοιάζει να κυριαρχεί, είναι όμως έτσι; 

Από την πρώτη στιγμή, ο θάνατος έρχεται σε αντίθεση όχι με τη ζωή, αλλά με την αγάπη. Η θυσία εξουδετερώνει το θάνατο κι αυτό ανοίγει και κλείνει την ιστορία. Η μητέρα που θυσιάζεται για το μωρό της, το αγόρι που παραδίνεται για να σώσει τον κόσμο (ξέρω πόσο κλισέ ακούγεται αυτό αλλά τι να γίνει;), έχουν μεγαλύτερη δύναμη από τη σκοτεινή μαγεία, τόση που αρκεί για να αλλάξει την πορεία των πραγμάτων και να φέρει το ποθητό αλλά γλυκόπικρο τέλος.

Παραδοσιακή σ' αυτό όσο δεν πάει, η συγγραφέας πλάθει έναν ήρωα που, κάπως σαν το Φρόντο του Τόλκιν, πρέπει να σηκώσει μόνος το βάρος της αποστολής του. Που οι φίλοι θα τον βοηθήσουν καταλυτικά, αλλά που τελικά το δαχτυλίδι του πρέπει να το κουβαλήσει μόνος- και που στέκεται στο ύψος της περίστασης. Που πρέπει να πάρει αποφάσεις που θα δείξουν την ποιότητά του, κι αυτός παίρνει τις σωστές. Που, σαν ήρωας παραμυθιού, είναι "πολύ καλός για να πεθάνει".

Κορυφαία, πιο συγκινητική σκηνή του βιβλίου για μένα; Η σκηνή στο δάσος, όταν ο Χάρι προσπαθεί να βρει τη δύναμη να παραδοθεί και καλεί τους αγαπημένους του νεκρούς, τους γονείς του, το νονό του, τον φίλο του το Λούπιν. Τα συναισθήματά του στη βεβαιότητα (και αναγκαιότητα) του θανάτου περιγράφονται τόσο αληθινά. Όχι πανικός, αλλά μια ατέλειωτη, αδυσώπητη ερημιά. Εκείνοι στέκονται εκεί, του δίνουν κουράγιο, τον προτρέπουν να πεθάνει για το κοινό καλό, απλά και ζεστά και χωρίς πολλά λόγια.Οι μορφές τους, αόρατες από κάθε άλλον, θα τον ξεπροβοδίσουν και θα τον υποδεχτούν -δεν διώχνουν τη μοναξιά αλλά, όπως λέει μέσα, είναι ο μόνος λόγος που καταφέρνει να προχωρήσει. 

Η μητέρα του τού χαμογελάει, "μείνε κοντά μου", της λέει. 

Και συνεχίζει μ' εκείνους στο πλευρό του.