Δώρο γενεθλίων...

Όταν ήμουν μικρή, μια από τις αγαπημένες μέρες του χρόνου ήταν η μέρα που έκανα πάρτι για τα γενέθλιά μου. Τη μέρα εκείνη ήμουν πολύ ευτυχισμένη. Φίλοι στο σπίτι, αποκριάτικες στολές, σερπαντίνες, μουσική, τούρτα, και τα δώρα. Πόσο μ' ενθουσίαζαν τα δώρα των γενεθλίων μου. Τα άπλωνα όλα στο μεγάλο κρεβάτι των γονιών μου και όταν έφευγαν όλοι, κουρασμένη αλλά με υπερένταση και λαχτάρα, τα άνοιγα ένα ένα και έφερνα στο μυαλό μου το πρόσωπο που μου το πρόσφερε. Λίγα παιχνιδάκια, ένα-δυο ρούχα, και βιβλία. Α, τα βιβλία. Από τότε το ένιωθα πως το πιο όμορφο δώρο γενεθλίων για ένα βιβλιοσκούληκο δεν μπορεί παρά να είναι ένα βιβλίο. Και τα βιβλία που έχουν διαλέξει άλλοι για σένα έχουν μια ιδιαίτερη γλύκα. Η προσμονή όταν σκίζεις το χαρτί. Η χαρά ότι το έπιασαν και διάβασαν το οπισθόφυλλο και σκέφτηκαν ότι ταιριάζει σε σένα. Δεν ξέρω τι. Κάτι.

Τώρα πια τα δώρα στα γενέθλιά μου είναι πιο λίγα, και τα αγαπώ όλα. Είναι πλέον επικίνδυνο να μου αγοράσεις βιβλίο -η πιθανότητα να το έχω είναι πολύ μεγαλύτερη. Όμως όταν δεν το έχω, ενθουσιάζομαι. Φέτος, ενθουσιάστηκα μ' ένα δώρο που ήρθε από πολύ μακριά, με το ταχυδρομείο. Ειδικά γιατί ήρθε με το ταχυδρομείο και το βρήκα απρόσμενα στην πόρτα μου. Ειδικά γιατί ήταν ένα υπέροχο βιβλίο. Ειδικά γιατί μου το έστειλε η αδερφική μου φίλη, η νονά της κόρης μου. Πώς να μην ξετρελαθείς μ' ένα βιβλίο που λέγεται Ο καιρός της σοκολάτας;

Η Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου είναι από πολλά χρόνια αγαπημένη. Από τότε που διάβασα το Σπίτι για πέντε. Να είναι το πιο γνωστό της; Αμυδρά θυμάμαι να το βλέπω και σε σειρά στην τηλεόραση. Πρωτότυπη ιστορία, πρωτότυπη αφήγηση, με το αγόρι που διηγείται την καθημερινότητά του στο κασετοφωνάκι-ημερολόγιο -είχα προσπαθήσει κι εγώ να κάνω το ίδιο αλλά δεν έπιασε, ήμουν πιο πολύ του γραπτού. Ο ήρωας του βιβλίου, ο Φίλιππος, εμφανίζεται ξανά στο Λάθος, κύριε Νόιγκερ. Ακόμη καλύτερο για μένα, συναρπαστικό βιβλίο για ένα παιδί. Οι καλοκαιρινές διακοπές του αγοριού με τον αυστριακό καθηγητή του μπλέκονται με μια παλιά ιστορία δημιουργώντας παρεξηγήσεις και μυστήριο κι ένα ωραίο φινάλε. Χωρίς δεύτερη σκέψη, αγαπάμε Λότη.

Μα ο καιρός της σοκολάτας διαφέρει από τα άλλα βιβλία της κυρίας Λότης που ξέρω. Δεν είναι μυθιστόρημα, και είναι ένα βιβλίο για το παρελθόν. Η συγγραφέας δηλώνει απ' την αρχή πως τρελαίνεται για σοκολάτα (από την πρώτη παράγραφο νιώθω μια ταύτιση μαζί της), όμως εξηγεί και προειδοποιεί πως θα γράψει για μια εποχή χωρίς σοκολάτα, την εποχή του Β' Παγκοσμίου πολέμου και της Κατοχής και της στέρησης και της μαύρης πείνας, όταν η ίδια ήταν παιδί. Στον πρόλογό της το λέει, οι ιστορίες της είναι αληθινές (όμως λιγάκι μεταπλασμένες, ζυμωμένες σαν το ψωμί για να γίνουν παραμύθια). Μας προκαλεί να ψάξουμε μέσα για ήρωες των άλλων της βιβλίων, μας πιάνει το χέρι και μας βάζει στο παιχνίδι. Μας καλεί να ταξιδέψουμε μαζί της στον κόσμο των παιδικών της χρόνων, στις μνήμες της και στην ιστορία μας.

Μικρά διηγήματα είναι λοιπόν ο "καιρός της σοκολάτας". Μικρά κι απλά, όμως χωράνε μια εποχή. Μέσα σ' αυτά το κοριτσάκι-Λότη μεγαλώνει, από τεσσάρων χρονών γίνεται έξι, κι ύστερα εφτά, κι ύστερα δέκα. Η οικογένειά της, οι φίλοι και οι γείτονές της ξεπηδούν απ' το χαρτί και ζωντανεύουν τον κόσμο της. Τα παραμύθια που σκαρώνει και τα όνειρά της τη συντροφεύουν. Τα παιχνίδια στο δρόμο, τα συσσίτια στο σχολείο, οι άγνωστοι κακοί, οι εξαφανισμένοι άνθρωποι, ο τρόμος, η πείνα, το γέλιο, η θλίψη, η απορία, είναι όλα εκεί, πιασμένα χέρι-χέρι. Γιατί δεν υπάρχει πόνος χωρίς γέλιο και πείνα χωρίς παιχνίδι και τρόμος χωρίς παραμύθι και πόλεμος χωρίς απορία κι αναπάντητα ερωτήματα. Γιατί η ηρωίδα είναι παιδί.

Μέσα απ' τα μάτια του παιδιού, η συγγραφέας περιγράφει και απαλύνει τη φρίκη της εποχής. Η μνήμη της είναι ειλικρινής κι αθώα κι έχει τα μάτια διάπλατα ανοιχτά μπροστά σ' έναν κόσμο που δεν καταλαβαίνει. Ο πόλεμος, ο κόσμος των μεγάλων, ο παραλογισμός στο μεγαλείο του, από ένα παιδί, για τα παιδιά. 

Η συγγραφέας-μεγάλη δεν λείπει απ' το βιβλίο. Σχολιάζει, εξηγεί. Είναι η σκιά της μικρούλας, που μας βεβαιώνει ότι όλα πήγαν καλά γι' αυτήν, τουλάχιστον στο τέλος. Στον επίλογο, παραθέτει ιστορίες ανθρωπιάς, να μας γλυκάνουν αν μας στενοχώρησε. Περιστατικά του πολέμου που δείχνουν πως το καλό μπορεί να νικήσει ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες. Η συγγραφέας-μεγάλη είναι η καλή μας νεράιδα.

Ο καιρός της σοκολάτας είναι ένα μικρό διαμάντι. Ένα κομμάτι εθνικής και προσωπικής ιστορίας. Μια ευχή για έναν καλύτερο κόσμο. Αν και περιγράφει μια εποχή φρίκης, είναι ένα αισιόδοξο βιβλίο. Οι ιστορίες του τελειώνουν με την απελευθέρωση, όταν αρχίζει πραγματικά, όπως λέει στη μικρή ηρωίδα ο μπαμπάς της, ο καιρός για σοκολάτα. Γιατί αυτός δεν είναι τίποτ' άλλο από μια εποχή χωρίς πόλεμο, χωρίς σκοτωμούς και στερήσεις. Όπου το παράλογο υποχωρεί μπροστά στο αυτονόητο. Παιχνίδι, γλυκές στιγμές, και τα παιδιά να είναι παιδιά. Αμήν. 

 

Υ.Σ. Μπήκε ο Μάρτης... Καλό μήνα! Και καλή άνοιξη!!