Ιστορίες ψυχοθεραπείας...

Βρισκόταν στο τραπεζάκι του σαλονιού της ξαδέρφης μου- όποιο βιβλίο και να ΄ταν θα το σήκωνα. Θα το έπαιρνα στα χέρια μου, θα διάβαζα το οπισθόφυλλο. Ένας λόγος παραπάνω, ο τίτλος του, όχι και ο πιο συνηθισμένος: Ο δήμιος του έρωτα και άλλες ιστορίες ψυχοθεραπείας. "Δεν μπορώ να σταματήσω να το διαβάζω", μου είπε η ξαδέρφη μου. "Δεν μπορώ να κοιμηθώ γιατί πρέπει να διαβάσω παρακάτω". Και με πληροφόρησε πως ήταν στ' αλήθεια μια συλλογή από ιστορίες ψυχοθεραπείας, βγαλμένες απ' το γραφείο του Ίρβιν Γιάλομ (είναι διάσημος ψυχίατρος, εγώ δεν τον ήξερα, τώρα τον έμαθα, να και το site του).

Η διθυραμβική κριτική της ξαδέρφης μου μ' έκανε να το αγοράσω στην αδερφή μου. Η διθυραμβική κριτική της αδερφής μου μ' έκανε πια να το ξεκινήσω με τη δέουσα περιέργεια και προσμονή: Το βιβλίο είχε σούπερ καλούς οιωνούς, κι ας ήταν παράξενο το είδος του για μένα. Δεν είχα ξαναδιαβάσει κάτι παρόμοιο, κι ενώ τα θέματα ψυχολογίας μ' ενδιαφέρουν, δεν είναι το ανάγνωσμα που θα επέλεγα για να χαλαρώσω μετά από μια κουραστική μέρα (και τον τελευταίο καιρό κάπως έτσι κινούμαι στην επιλογή βιβλίων, αν και τελικά παρα-χαλαρώνω και κοιμάμαι στη δεύτερη σελίδα που ανοίγω). Όμως το συγκεκριμένο βιβλίο δεν είναι ιατρικό, δεν είναι βαρύ, δεν είναι δυσνόητο. Είναι το πρώτο βιβλίο στο οποίο ο κύριος Γιάλομ επιχείρησε να διηγηθεί τα περιστατικά της δουλειάς του με τρόπο που γέρνει προς το λογοτεχνικό -χωρίς να είναι και λογοτεχνία. Ουφ, μπέρδεμα. 

Δέκα ιστορίες είναι το βιβλίο, που τις διηγείται ο ψυχοθεραπευτής. Είναι αληθινές, όμως στον απαραίτητο βαθμό μασκαρεμένες, ώστε να μη μπορούν τα πρόσωπα να αναγνωριστούν. 

Η διπλή προσωπικότητα της Μάρτζ, τα όνειρα του Μάρβιν. 

Η εβδομηντάχρονη Θέλμα, παθιασμένα και βασανιστικά ερωτευμένη με τον πρώην ψυχοθεραπευτή της, ο καρκινοπαθής Κάρλος, κολλημένος με το θέμα του σεξ. 

Η παχύσαρκη Μπέττυ, απελπιστικά μόνη, η Πέννυ, αδύναμη να χειριστεί το χαμό της κόρης της που συνέβη πριν τέσσερα χρόνια, ο Σωλ, ανίκανος να πείσει τον εαυτό του ν' ανοίξει τα τρία γράμματα που τον κατατρώνε, και οι υπόλοιποι χαρακτήρες των ιστοριών -να πω "χαρακτήρες"; ή "ήρωες"; ή "ασθενείς"; όλα μοιάζουν ακατάλληλα- ανοίγουν σιγά σιγά την ψυχή τους στον κύριο Γιάλομ, που με ειλικρίνεια ξεδιπλώνει την αφήγηση της πορείας τους. 

Με ειλικρίνεια, λέω, που προϋποθέτει συχνή αυτοκριτική. 

Ανάλυση και των δικών του σκέψεων. 

Αποκάλυψη της όχι και τόσο γοητευτικής πλευράς του. 

  

Ο ψυχοθεραπευτής καλείται να δημιουργήσει μια ουσιαστική σχέση με τον άλλο άνθρωπο, μόνο έτσι θα μπορέσει να τον βοηθήσει. Με όχημα τις εκ βαθέων εξομολογήσεις των συνομιλητών του και ξεκινώντας από το προφανές πρόβλημα, πρέπει να οδηγηθεί παρατηρώντας προς τα πίσω, στο βαθύ και σκοτεινό τούνελ της κάθε ανθρώπινης καρδιάς. Μια λέξη, μια φράση κάποιες φορές είναι αρκετή για να ρίξει φως στο δρόμο της ενδοσκόπησης. Το πρόβλημα δεν είναι ποτέ αυτό που φαίνεται να είναι. Οι ρίζες βρίσκονται αλλού. Ο ψυχοθεραπευτής είναι ένα είδος ντέτεκτιβ, που ψάχνει τη λύση του μυστηρίου. Κι η λύση είναι καλά κρυμμένη στα παιδικά χρόνια, στις σχέσεις με τους γονείς, στην ατμόσφαιρα του σπιτιού -εκείνα τα χρόνια δεν είναι που κυλούν πιο αργά από οποιαδήποτε και μας σημαδεύουν ανεξίτηλα όσο τίποτα; Στον αμείλικτο φόβο του θανάτου, που επανέρχεται ορμητικός σε όλες σχεδόν τις ιστορίες -μήπως δεν στοιχειώνει στιγμές στιγμές όλες τις ζωές; Στη δίψα για κατανόηση κι αποδοχή, και στην πιο αδυσώπητη ανθρώπινη ανάγκη: την αγάπη.

Οι υποθέσεις των συνομιλητών του κυρίου Γιάλομ μοιάζουν κάποιες φορές ασυνήθιστες, υπερβολικές ή αρκετά παράξενες. Εγώ όμως (για να τρομάξω λίγο και τη μαμά μου, που τα φοβάται κάτι τέτοια) βρήκα αρκετά κοινά μαζί τους, σκόρπια εδώ κι εκεί στις ιστορίες τους. Οι ερμηνείες του ψυχοθεραπευτή ένιωσα αρκετές φορές να με αγγίζουν, σε άλλο βαθμό απ' ό,τι τον συνομιλητή, ωστόσο με σαφήνεια. Για φαντάσου, σκεφτόμουν, όταν ο συγγραφέας μιλούσε για άγχος θανάτου, για το φόβο της οικειότητας, για την αγωνία ενός από τους ασθενείς να είναι πάντα αρεστός και αποδεκτός. Για φαντάσου. Υπάρχω κι εγώ εδώ, υπάρχουμε όλοι. Οι φόβοι μας, οι εμμονές μας, η μοναξιά μας. Οι βαθιές αιτίες της απόγνωσής μας. Η κοινή μας μοίρα. Το κάλεσμα για βοήθεια, η ανάγκη του Άλλου. Σε παρακαλώ, κάνε τον κόπο να μ' ακούσεις, μείνε μαζί μου σ' αυτή την πορεία. Κάνε τον κόπο να εμπλακείς σ' αυτό. Ενδόμυχα, αγάπησέ με. 

Οι πιο πολλές ιστορίες έχουν κατάληξη ανακουφιστική, για τον ασθενή, άρα και για μας. Το ταξίδι προς τα μέσα, η αναζήτηση των αιτίων, είναι κατά κανόνα ευεργετική. 

Διαλύει τα σκοτάδια. 

Ξορκίζει τα φαντάσματα. 

Δεν ξέρω αν ήθελα να καταλήξω κάπου. Δεν έχει και μεγάλη σημασία. Πέρα απ' την ικανοποίηση μιας διεστραμμένης, ντετεκτιβικού τύπου περιέργειας να λυθεί το "μυστήριο" της κάθε ιστορίας, να βρεθεί η αρχή του μίτου, το βιβλίο μ' έκανε να νιώσω συμπόνοια για τον κάθε άνθρωπο που θα μπορούσε να ήμουν εγώ. Μ' έβαλε στα παπούτσια τους, μ' έκανε να περπατήσω για λίγο μ' αυτά. 

Λίγο θλιβερό, μα αναγκαίο. 

Πόσο μοιάζουμε όλοι. Η συνειδητοποίηση αυτής της τόσο απλής αλήθειας πάντα με σοκάρει.

Είναι τόσοι οι άνθρωποι που πρέπει να μπω για λίγο στα παπούτσια τους. 

Είναι τόσα αυτά που θα 'θελα να είχα σε μεγαλύτερο βαθμό.

Κατανόηση.

Ενσυναίσθηση. 

Αγάπη, αγάπη.