Αδίκησα το γαργαληστή

Θυμάμαι πώς είναι να είσαι παιδί, μα δεν θυμάμαι πώς είναι να είσαι μωρό. Όταν ο κόσμος είναι ακόμα πολύ φρέσκος, κι η κάθε εμπειρία πρωτόγνωρη. Όταν δεν μπορείς να μιλήσεις, κι η αντίληψη των άλλων για σένα σε καθορίζει. Οι μεγάλοι μαντεύουν τι σκέφτεσαι, τι καταλαβαίνεις. Φαντάζονται ποιές είναι οι δυνατότητές σου, τα θέλω σου κι οι ανάγκες σου. Υποθέτουν, αλλά δεν ξέρουν, αλλά νομίζουν ότι ξέρουν. 

Αυτές τις μέρες στη Θεσσαλονίκη τρέχει μια υπέροχη σειρά εκδηλώσεων που λέγεται "Εαρινές μέρες βιβλιοθηκών". Στις βιβλιοθήκες της πόλης γίνονται ομιλίες και εκθέσεις με θέμα το βιβλίο, βιβλιοπαρουσιάσεις για μεγάλους και παιδιά, αφιερώματα σε συγγραφείς, προβολές, κουκλοθέατρα, και άλλα πολλά όμορφα. Δυστυχώς τα περισσότερα δεν είναι για την ηλικία μας (ορισμένων), ή δέχονται περιορισμένο αριθμό ατόμων, ή απλά συμβαίνουν πολύ πολύ μακριά (και μερικοί μερικοί δεν οδηγούμε ακόμα, αλλά εντάξει βρε, μικροί είμαστε, κι έχουμε μόνο εννιά χρόνια το δίπλωμα, σιγά σιγά θα συνηθίσουμε...)

Αλλά προχτές, αισίως, πήγαμε σε κάτι. Σε ένα απ' αυτά. Που ήταν και στην Κεντρική Βιβλιοθήκη (κοντά δηλαδή) και για μικρούς και χωρίς περιορισμό ατόμων. Ο γαργαληστής, του Δημήτρη Μπασλάμ, παρουσίαση του παραμυθιού από τον ίδιο το συγγραφέα και την ορχήστρα του. (Θυμάστε το Δημήτρη Μπασλάμ; Έχει γράψει το αγαπημένο βιβλίο της Σταυρούλας αυτό τον καιρό, εκείνο με το κόκκινο μπαλόνι, το Λέω να πετάξω. Είχα γράψει γι΄ αυτό εδώ.) 

 Στην αρχή ήμουν λίγο διστακτική, έλεγα πως δεν θα καταλαβαίνει, θα κάνει φασαρία, θα θέλει να τρέχει γύρω γύρω και να την κυνηγάω, θα ενοχλήσουμε τους άλλους και δεν θα έχει νόημα. Έπειτα σκέφτηκα πως θα έχει μουσική και παιδάκια, και η είσοδος είναι δωρεάν, και το πολύ πολύ να σηκωθούμε να φύγουμε βρε αδερφέ, αλλά ας πάμε μέχρι εκεί να δοκιμάσουμε και βλέπουμε. Κι έτσι πήγαμε μέχρι εκεί, κι εκεί που κοντοστάθηκα στην είσοδο (να μπούμε, να μη μπούμε) μια μαμά με το κοριτσάκι της μας φώναξε ("ανεβείτε, στο δεύτερο όροφο έχει παραμύθι"), κι αναστέναξα από μέσα μου με ανακούφιση (που δεν της φανήκαμε πολύ μικροί για το παραμύθι), κι ομολόγησα τις προθέσεις μου ("ναι, γι' αυτό ήρθαμε"), κι ανεβήκαμε. Και κάπως έτσι πήγαμε στην πρώτη της εκδήλωση, και τι ταιριαστό που είχε θέμα ένα βιβλίο, και τι καλά που την εμπιστεύτηκα και μπήκαμε, γιατί ήταν πολύ καλή. Ήταν πιο καλή κι απ' το καλή. Ήταν τύπος και υπογραμμός.

Στο δεύτερο όροφο της Κεντρικής βιβλιοθήκης υπάρχει μια αίθουσα-θεατράκι. Με καρέκλες που διπλώνουν και σκηνή. Εμείς βέβαια δεν καθήσαμε στις καρέκλες που διπλώνουν. Καθήσαμε οκλαδόν δίπλα σ' ένα τσούρμο άλλα παιδάκια και λίγες μαμάδες, μπροστά από την πρώτη σειρά των καθισμάτων, για να έχουμε καλύτερη θέα. Δηλαδή εγώ κάθισα οκλαδόν κι εκείνη κάθισε μέσα στα πόδια μου, κι εκεί έμεινε. 

Όλη την ώρα. 

Ο συγγραφέας ξεκίνησε να διαβάζει το παραμύθι. Μεγαλύτερα παιδάκια απ' αυτήν σηκώνονταν, μιλούσαν, έκαναν φασαρία. Αυτή εκεί. Τον κοίταζε με διάπλατα ανοιγμένα μάτια. 

Κοίταζε καλά καλά και τους μουσικούς. Την κιθάρα, τα κρουστά (αυτοί ήταν πιο κοντά μας). Τους παρατηρούσε. 

Ενδιάμεσα τραγουδούσαν (Ο γαργαληστής είναι ένα παραμύθι με ρίμα, που έχει εν μέρει μελοποιηθεί, και κυκλοφορεί και σε CD). Τελείωνε το τραγούδι, αυτή χειροκροτούσε. 

Κάποια στιγμή σα να νύσταξε, γύρισε κι έβαλε το χέρι της μέσα στη μπλούζα μου να θηλάσει. Της έδωσα ένα μπισκοτάκι, γύρισε μπροστά και συνέχισε να βλέπει. 

Δεν ξέρω τι κατάλαβε απ' όλα αυτά που συνέβαιναν. Είχε παιδιά, είχε μουσική. Είχε μια φωνή που μιλούσε με ρίμα, ένα πρόσωπο που έκανε θεατρικούς μορφασμούς. Είχε τραγούδια και χειροκρότημα. Ήταν μια εμπειρία. Ήταν η πρώτη της εκδήλωση, και ναι, η πρώτη γεύση από οτιδήποτε είναι κάτι μαγικό. Πόσο μάλλον η πρώτη γεύση από πολιτισμό (τι είπα ο άνθρωπος). Αν δεν κατάλαβε το παραμύθι, ε λοιπόν, ούτε εγώ το κατάλαβα. Ήμουν πολύ απορροφημένη να παρατηρώ πόσο απορροφημένη ήταν εκείνη. Ήμουν μαγεμένη με την προσήλωσή της, με τα μάτια της που γυάλιζαν, με τα ροζ μαγουλάκια της ασορτί με τη μπλούζα. Ήμουν σαν τους ερωτευμένους έφηβους στο πρώτο ραντεβού, που πάνε σινεμά και υποκρίνονται πως βλέπουν, μα δεν καταλαβαίνουν γρι απ' την ταινία γιατί με την άκρη του ματιού τους παρακολουθούν διαρκώς ο ένας τον άλλο.  

Στο τέλος χειροκρότησε μαζί με όλους (της αρέσει πολύ το χειροκρότημα). Κι όταν τη ρώτησα στο σπίτι: "θυμάσαι που πήγαμε στο παραμύθι κι έπαιζαν μουσική; Πώς έκανες όταν τελείωσε η μουσική;" χειροκρότησε πάλι. Και τη θαύμασα που θυμήθηκε, και τη θαύμασα που κατάλαβε, και χάρηκα που πήγαμε, και θύμισα στον εαυτό μου για άλλη μια φορά πως πρέπει να την εμπιστεύομαι. Πως ναι, καταλαβαίνει περισσότερα απ' όσα νομίζω. Και πως δεν μπορώ παρά να την αντιμετωπίζω με οδηγό την καρδιά μου, αλλά δεν πρέπει να εξηγώ (να περιορίζω) με τα δικά μου μέτρα τον κόσμο της. 

Μ' αυτά και με τ' άλλα, έρχομαι να εξηγήσω τον τίτλο του σημερινού ποστ. Ομολογώ, τον γαργαληστή τον αδίκησα. Και στην εκδήλωση, που δεν τον παρακολούθησα, κι εδώ ακόμα. Γιατί υποτίθεται ότι ξεκίνησα να γράφω γι' αυτόν και το μόνο που κάνω είναι να γράφω για τη Σταυρούλα. Ας είναι. 

Πάντως τον αγόρασα μετά το τέλος της εκδήλωσης και τον διάβασα. Είναι ωραίο παραμυθάκι. Γραμμένο όλο σε αστεία στιχάκια, περιγράφει την ιστορία ενός πρωτότυπου Ρομπέν των Δασών. Ο γαργαληστής κλέβει το γέλιο από τα παιδιά που έχουν περισσευούμενο (γαργαλώντας τα το βράδυ που κοιμούνται στα κρεβάτια τους), και με τη βοήθεια της θείας του το κάνει άρωμα, για να το χαρίσει στα παιδιά που δεν έχουν. Και τότε όλα αλλάζουν, κι η ευτυχία πλημμυρίζει τη γη... 

ΟΖ

Παλιότερα γελούσα από μέσα μου με τους ανθρώπους που επηρεάζονταν στα σοβαρά απ' τον καιρό. (Μα πώς είναι δυνατόν να σου φτιάχνει πραγματικά το κέφι ο ήλιος και να στο χαλάει η συννεφιά, ή η βροχή; Get a life.)

Κούνια που με κούναγε. 

Αυτό που λένε "ποτέ μην κοροϊδεύεις κάτι γιατί θα τα λουστείς;"

Ακριβώς.

Το τελευταίο δίμηνο η κακοκαιρία μου την είχε σπάσει στα σοβαρά. Ο γελαστός καιρός των τελευταίων δυο εβδομάδων μας έστειλε στο πάρκο πανηγυρίζοντας, και παρα λίγο να πάρουμε και το κρεβάτι μας εκεί. 

Ξυπνούσα το πρωί με λαχτάρα να δω τον ήλιο.

Ο γελαστός καιρός του σαββατοκύριακου μας έστειλε στην εξοχή. Η Σταυρούλα έπαιζε με τα βότσαλα στην ακρογιαλιά, έκοβε λουλουδάκια, καθόταν στο γρασίδι με τις ώρες. 

Ο ήλιος μας φίλησε. Τα μαγουλάκια της κοκκίνισαν. 

(σήμερα της πήρα αντιηλιακό)

Πώς να μη σου φτιάξει το κέφι το φιλί του ήλιου;

Συγνώμη, άνθρωποι που γελούσα μαζί σας από μέσα μου.

Αγαπώ την άνοιξη. 

Από τα highlights του σαββατοκύριακου: Κοιμόταν στην αγκαλιά μου, κουρασμένη απ' τη γεμάτη ανοιξιάτικη μέρα της, κι εγώ διάβαζα αυτό το υπέροχο πράγμα: 

Ναι, ο μάγος του Οζ, αλλά σε κόμικ. 'Ενα κεφάλαιο ακόμη στην πολύπλευρη σχέση μου με το Οζ. Ένα απίστευτα όμορφο βιβλίο, με την κυριολεκτική έννοια της λέξης. Όμορφο! Ένα έργο τέχνης, απ' την αρχή μέχρι το τέλος. Εικονογράφηση ζωντανή, απολαυστική, με τη λεπτομέρεια και τις στρογγυλάδες που αγαπούν τα παιδικά μάτια. Ιστορία αθάνατη, περιπέτεια μαγική. Πιστή περισσότερο στο πρωτότυπο βιβλίο που τη γέννησε, παρά στην ταινία του '39 με τη Judy Garland, αυτή που γνώρισε στον περισσότερο κόσμο το Οζ. 

Οζ, φίλοι μου. Οζ. Ένα τεράστιο κεφάλαιο στην ιστορία της παιδικής λογοτεχνίας. 

Ήξερα ότι το βιβλίο του Frank Baum Ο μάγος του Οζ ήταν μεγάλη επιτυχία, αλλά δεν ήξερα πόσο. Ήξερα ότι είχε σίκουελ, αλλά δεν ήξερα ότι είχε δεκατρία σίκουελ γραμμένα από τον ίδιο και ότι, μαζί με τα γραμμένα από διαδόχους, τα βιβλία για το Οζ είναι περίπου σαράντα!

Σαράντα.

Βαρύγδουπο νούμερο.

Κατά κάποιο τρόπο επεκτείνει τα όρια του Οζ πάρα πολύ. 

Άγγιξε τόσους ανθρώπους, αν μη τι άλλο. 

Ένας ολόκληρος κόσμος.

  

Μα ας πάρουμε τα πράγματα απ' την αρχή. Η Dorothy Gale, ο Toto, το σκιάχτρο που ποθούσε ν' αποκτήσει μυαλό, ο μεταλλικός ξυλοκόπος που ποθούσε ν' αποκτήσει καρδιά και το δειλό λιοντάρι που ήθελε κουράγιο, μου ήταν γνωστοί από παλιά. Είχα δει στο θέατρο το μάγο του Οζ όταν ήμουν μικρούλα, θυμάμαι το τραγούδι (ελάτε να πάμε στο μάγο, το μέγα μάγο του Οζ) να κουδουνίζει στ' αυτιά μου επί χρόνια μετά από κείνη την ημέρα. Θυμάμαι την απογοήτευσή μου που η Ντόροθυ ήταν μεγάλη κοπέλα κι όχι μικρό κοριτσάκι. Κι ας φερόταν σαν κοριτσάκι. Ήταν τροφαντούλα και με μεγάλο στήθος και δεν μπορούσα να ταυτιστώ καθόλου. Παρόλα αυτά, η παράσταση με είχε ενθουσιάσει, και θυμάμαι το πρόσωπο της Ντόροθυ. Στην πορεία η κοπελίτσα (που ήταν μάλλον καμιά εικοσαριά χρονών αλλά όταν είσαι έξι τα είκοσι είναι πάρα πολλά) πρέπει να με κέρδισε.

Μετά ήρθε η Τζούντυ. Υπέροχη ταινία, μα περίπου ίδια απογοήτευση. Ήταν μάλλον γύρω στο δεκάξι, έμοιαζε μεγάλη για τα κοτσιδάκια, για το μπλε φορεματάκι και τα κόκκινα παπούτσια. Έμοιαζε κοπέλα, κι ας ήθελαν να με πείσουν πως ήταν μικρή. Κι εξάλλου ήταν και πάλι δύσκολο να ταυτιστώ με κάποια που είχε στήθος όταν εγώ δεν είχα ακόμα.

Τη Τζούντυ την είδα ξανά και ξανά μεγαλώνοντας. Όσο πλησίαζα την ηλικία της τόσο την εκτιμούσα. Η Τζούντυ ήταν υπέροχη. 

Κι έπειτα, είναι παράξενο, μα είδα άλλη μια ταινία πριν πάρω στα χέρια μου το βιβλίο, που τελικά το διάβασα φέτος το φθινόπωρο. Η ταινία Return to Oz, με μια Ντόροθυ κοριτσάκι (επιτέλους, μόνο που τώρα πια δεν ήμουν εγώ κοριτσάκι), βασισμένη στα σίκουελ του Baum, ήταν πολύ πιο σκοτεινή, κάπως τρομαχτική και σκέτη απόλαυση, ειδικά για κάποιον που είχε αγαπήσει το Οζ όσο εγώ. Άλλοι χαρακτήρες, άλλου τύπου μαγικά. Μα ένας κόσμος εξίσου υπέροχα παράλογος, μια ηρωίδα θαρραλέα κι ευαίσθητη και πανέξυπνη, κι όλα αυτά που ήταν πάντα η Ντόροθυ (θέλω να το ξαναδώ τώρα, γίνεται; ευχαριστώ).

Κι ήρθε το βιβλίο, μόνο που πάλι δεν ήταν ο Μάγος του Οζ. Ήταν το Wicked, ένα πρίκουελ αυτή τη φορά (prequel, το έγραψα στα ελληνικά και ανατρίχιασα). Η ιστορία της κακιάς μάγισσας της Δύσης. Aυτής που στην ταινία είναι πράσινη, που είναι άσχημη και μοχθηρή. Ήμουν στο Λονδίνο τότε, και το Wicked παιζόταν σε μιούζικαλ. Και η μάγισσα ήταν πράσινη (όπως και στο βιβλίο), αλλά δεν ήταν άσχημη και μοχθηρή. Και ήθελα να το δω, κι όλο μου ξεγλιστρούσε. Και δεν το είδα, όμως το διάβασα. Η ιστορία της μάγισσας, πώς κατέληξε να είναι αυτή που ήταν. Το βρήκα συγκινητικό, συναρπαστικό. Κακός δε γεννιέσαι, γίνεσαι. 

Το Wicked έχει κι αυτό τα δικά του σίκουελ, όμως ο μάγος του Οζ είναι εδώ το θέμα μας. Το φθινόπωρο έπεσε στα χέρια μου, και διαπίστωσα με έκπληξη πως όντως δεν είχα διαβάσει το βιβλίο! Ανοίγοντάς το βρέθηκα σε γνώριμο έδαφος. Ήξερα την εξέλιξη, ήξερα και τις περισσότερες λεπτομέρειες. Υπήρχαν και περιπέτειες που δεν υπήρχαν στην ταινία. Υπήρξαν πράγματα που με ξάφνιασαν. Μα σε γενικές γραμμές, όλα ήταν εκεί, οι φίλοι μας, η μάγισσα, οι ιπτάμενες μαϊμούδες, ο μάγος-απάτη, ο δρόμος με τα κίτρινα τούβλα, μια ιστορία που νομίζω ότι την ήξερα πάντα... 

Και για να κλείσω την ιστορία ερχόμαστε στο κόμικ. Το κόμικ που μόλις διάβασα. Μονορούφι.

Είναι πανέμορφο, είναι άρτιο, κι είναι τόσο πιστό στο βιβλίο που θαύμασα τους δημιουργούς του. Τους βγάζω το καπέλο που δεν προσπάθησαν ν' αλλάξουν με οποιοδήποτε τρόπο την ιστορία για να μας πείσουν ότι κάτι έκαναν, για να βάλουν κι εκείνοι τη σφραγίδα τους. Κι ακόμα περισσότερο τους βγάζω το καπέλο που την έβαλαν τη σφραγίδα τους με άλλο τρόπο. 

Με τους ζωντανούς διαλόγους και την κινηματογραφική εξέλιξη. 

Με τις υπέροχες ζωγραφιές που συνθέτουν ένα μαγευτικό, θελκτικό κόσμο. 

Με την πιο γλυκιά Ντόροθυ που θα μπορούσα να ζητήσω, αξιολάτρευτη με την πρώτη ματιά. Και μιλάμε για έναν πολύ αυστηρό κριτή στο θέμα Ντόροθυ. Παιδιόθεν.

Α, με τη Ντόροθυ του κόμικ μπορώ να ταυτιστώ. Είναι τόσο συμπαθητική που θέλω να την πάρω αγκαλιά. Θέλω να την κάνω να χαμογελάσει.

Και χαίρομαι που τους ξαναβρήκα όλους, λίγο διαφορετικούς μα αγαπημένους, σαν παλιούς φίλους μετά από καιρό.   

Το σκιάχτρο, που είναι αδέξιο όπως εγώ και έχει την κακόμοιρη όψη που πάντα συμπαθώ στα παιχνίδια και στα ζωάκια.

Το μεταλλικό ξυλοκόπο, που είναι ένας ευαίσθητος μπαρμπούλης με σκοτεινό βλέμμα.  

Και το λιοντάρι, μια μεγάλη χνουδωτή μπάλα που θέλεις να χαϊδέψεις.

Είναι ωραίο να ξαναβρίσκεις παλιούς σου φίλους. Feels like home. 

Και there's no place like home. Το είπε και η Ντόροθυ.

Το καλύτερο; Το κόμικ έχει σίκουελ... 

Που με περιμένει δίπλα στο κρεβάτι μου. 

Τώρα.

  

Quotes... (4)

Isn't it splendid to think of all the things there are to find out about? It just makes me feel glad to be alive- it's such an interesting world. It wouldn't be half so interesting if we know all about everything, would it? There'd be no scope for the imagination then, would there?

Lucy M. Montgomery, Anne of Green Gables

 Θα επιστρέψω... Μια αναλυτική αναφορά αξίζει σ' αυτό... και είναι χωρίς αμφιβολία το βιβλίο της φετινής (μας) άνοιξης... 

Ιστορίες ψυχοθεραπείας...

Βρισκόταν στο τραπεζάκι του σαλονιού της ξαδέρφης μου- όποιο βιβλίο και να ΄ταν θα το σήκωνα. Θα το έπαιρνα στα χέρια μου, θα διάβαζα το οπισθόφυλλο. Ένας λόγος παραπάνω, ο τίτλος του, όχι και ο πιο συνηθισμένος: Ο δήμιος του έρωτα και άλλες ιστορίες ψυχοθεραπείας. "Δεν μπορώ να σταματήσω να το διαβάζω", μου είπε η ξαδέρφη μου. "Δεν μπορώ να κοιμηθώ γιατί πρέπει να διαβάσω παρακάτω". Και με πληροφόρησε πως ήταν στ' αλήθεια μια συλλογή από ιστορίες ψυχοθεραπείας, βγαλμένες απ' το γραφείο του Ίρβιν Γιάλομ (είναι διάσημος ψυχίατρος, εγώ δεν τον ήξερα, τώρα τον έμαθα, να και το site του).

Η διθυραμβική κριτική της ξαδέρφης μου μ' έκανε να το αγοράσω στην αδερφή μου. Η διθυραμβική κριτική της αδερφής μου μ' έκανε πια να το ξεκινήσω με τη δέουσα περιέργεια και προσμονή: Το βιβλίο είχε σούπερ καλούς οιωνούς, κι ας ήταν παράξενο το είδος του για μένα. Δεν είχα ξαναδιαβάσει κάτι παρόμοιο, κι ενώ τα θέματα ψυχολογίας μ' ενδιαφέρουν, δεν είναι το ανάγνωσμα που θα επέλεγα για να χαλαρώσω μετά από μια κουραστική μέρα (και τον τελευταίο καιρό κάπως έτσι κινούμαι στην επιλογή βιβλίων, αν και τελικά παρα-χαλαρώνω και κοιμάμαι στη δεύτερη σελίδα που ανοίγω). Όμως το συγκεκριμένο βιβλίο δεν είναι ιατρικό, δεν είναι βαρύ, δεν είναι δυσνόητο. Είναι το πρώτο βιβλίο στο οποίο ο κύριος Γιάλομ επιχείρησε να διηγηθεί τα περιστατικά της δουλειάς του με τρόπο που γέρνει προς το λογοτεχνικό -χωρίς να είναι και λογοτεχνία. Ουφ, μπέρδεμα. 

Δέκα ιστορίες είναι το βιβλίο, που τις διηγείται ο ψυχοθεραπευτής. Είναι αληθινές, όμως στον απαραίτητο βαθμό μασκαρεμένες, ώστε να μη μπορούν τα πρόσωπα να αναγνωριστούν. 

Η διπλή προσωπικότητα της Μάρτζ, τα όνειρα του Μάρβιν. 

Η εβδομηντάχρονη Θέλμα, παθιασμένα και βασανιστικά ερωτευμένη με τον πρώην ψυχοθεραπευτή της, ο καρκινοπαθής Κάρλος, κολλημένος με το θέμα του σεξ. 

Η παχύσαρκη Μπέττυ, απελπιστικά μόνη, η Πέννυ, αδύναμη να χειριστεί το χαμό της κόρης της που συνέβη πριν τέσσερα χρόνια, ο Σωλ, ανίκανος να πείσει τον εαυτό του ν' ανοίξει τα τρία γράμματα που τον κατατρώνε, και οι υπόλοιποι χαρακτήρες των ιστοριών -να πω "χαρακτήρες"; ή "ήρωες"; ή "ασθενείς"; όλα μοιάζουν ακατάλληλα- ανοίγουν σιγά σιγά την ψυχή τους στον κύριο Γιάλομ, που με ειλικρίνεια ξεδιπλώνει την αφήγηση της πορείας τους. 

Με ειλικρίνεια, λέω, που προϋποθέτει συχνή αυτοκριτική. 

Ανάλυση και των δικών του σκέψεων. 

Αποκάλυψη της όχι και τόσο γοητευτικής πλευράς του. 

  

Ο ψυχοθεραπευτής καλείται να δημιουργήσει μια ουσιαστική σχέση με τον άλλο άνθρωπο, μόνο έτσι θα μπορέσει να τον βοηθήσει. Με όχημα τις εκ βαθέων εξομολογήσεις των συνομιλητών του και ξεκινώντας από το προφανές πρόβλημα, πρέπει να οδηγηθεί παρατηρώντας προς τα πίσω, στο βαθύ και σκοτεινό τούνελ της κάθε ανθρώπινης καρδιάς. Μια λέξη, μια φράση κάποιες φορές είναι αρκετή για να ρίξει φως στο δρόμο της ενδοσκόπησης. Το πρόβλημα δεν είναι ποτέ αυτό που φαίνεται να είναι. Οι ρίζες βρίσκονται αλλού. Ο ψυχοθεραπευτής είναι ένα είδος ντέτεκτιβ, που ψάχνει τη λύση του μυστηρίου. Κι η λύση είναι καλά κρυμμένη στα παιδικά χρόνια, στις σχέσεις με τους γονείς, στην ατμόσφαιρα του σπιτιού -εκείνα τα χρόνια δεν είναι που κυλούν πιο αργά από οποιαδήποτε και μας σημαδεύουν ανεξίτηλα όσο τίποτα; Στον αμείλικτο φόβο του θανάτου, που επανέρχεται ορμητικός σε όλες σχεδόν τις ιστορίες -μήπως δεν στοιχειώνει στιγμές στιγμές όλες τις ζωές; Στη δίψα για κατανόηση κι αποδοχή, και στην πιο αδυσώπητη ανθρώπινη ανάγκη: την αγάπη.

Οι υποθέσεις των συνομιλητών του κυρίου Γιάλομ μοιάζουν κάποιες φορές ασυνήθιστες, υπερβολικές ή αρκετά παράξενες. Εγώ όμως (για να τρομάξω λίγο και τη μαμά μου, που τα φοβάται κάτι τέτοια) βρήκα αρκετά κοινά μαζί τους, σκόρπια εδώ κι εκεί στις ιστορίες τους. Οι ερμηνείες του ψυχοθεραπευτή ένιωσα αρκετές φορές να με αγγίζουν, σε άλλο βαθμό απ' ό,τι τον συνομιλητή, ωστόσο με σαφήνεια. Για φαντάσου, σκεφτόμουν, όταν ο συγγραφέας μιλούσε για άγχος θανάτου, για το φόβο της οικειότητας, για την αγωνία ενός από τους ασθενείς να είναι πάντα αρεστός και αποδεκτός. Για φαντάσου. Υπάρχω κι εγώ εδώ, υπάρχουμε όλοι. Οι φόβοι μας, οι εμμονές μας, η μοναξιά μας. Οι βαθιές αιτίες της απόγνωσής μας. Η κοινή μας μοίρα. Το κάλεσμα για βοήθεια, η ανάγκη του Άλλου. Σε παρακαλώ, κάνε τον κόπο να μ' ακούσεις, μείνε μαζί μου σ' αυτή την πορεία. Κάνε τον κόπο να εμπλακείς σ' αυτό. Ενδόμυχα, αγάπησέ με. 

Οι πιο πολλές ιστορίες έχουν κατάληξη ανακουφιστική, για τον ασθενή, άρα και για μας. Το ταξίδι προς τα μέσα, η αναζήτηση των αιτίων, είναι κατά κανόνα ευεργετική. 

Διαλύει τα σκοτάδια. 

Ξορκίζει τα φαντάσματα. 

Δεν ξέρω αν ήθελα να καταλήξω κάπου. Δεν έχει και μεγάλη σημασία. Πέρα απ' την ικανοποίηση μιας διεστραμμένης, ντετεκτιβικού τύπου περιέργειας να λυθεί το "μυστήριο" της κάθε ιστορίας, να βρεθεί η αρχή του μίτου, το βιβλίο μ' έκανε να νιώσω συμπόνοια για τον κάθε άνθρωπο που θα μπορούσε να ήμουν εγώ. Μ' έβαλε στα παπούτσια τους, μ' έκανε να περπατήσω για λίγο μ' αυτά. 

Λίγο θλιβερό, μα αναγκαίο. 

Πόσο μοιάζουμε όλοι. Η συνειδητοποίηση αυτής της τόσο απλής αλήθειας πάντα με σοκάρει.

Είναι τόσοι οι άνθρωποι που πρέπει να μπω για λίγο στα παπούτσια τους. 

Είναι τόσα αυτά που θα 'θελα να είχα σε μεγαλύτερο βαθμό.

Κατανόηση.

Ενσυναίσθηση. 

Αγάπη, αγάπη. 

      

Τα μικρά πράγματα

Είναι αργά και δεν θα γράψω πολλά, όμως πρέπει να γράψω κάτι. Μου 'λειψε τόσες μέρες το γράψιμο, ή πιο πολύ η οργανωμένη κι εντατική σκέψη που οργανώνει φράσεις στο μυαλό τη στιγμή πριν κυλήσουν από τα δάχτυλα στο πληκτρολόγιο. Αυτή η στιγμή της εντατικής σκέψης ας είναι λοιπόν η αρχή της λίστας των μικρών πραγμάτων. Θα εξηγηθώ.

Είπα να γράψω για το βιβλίο που βρίσκεται αυτές τις μέρες στο κομοδίνο μου, και το βιβλίο λέγεται "14,000 things to be happy about". Όχι, δεν είναι πραγματεία, δεν είναι βιβλίο ψυχολογίας, δεν είναι καν ένας μικρός κι ανάλαφρος οδηγός για τη ζωή σαν αυτούς που κυκλοφορούν με τα τηλεοπτικά περιοδικά. Το βιβλίο είναι μια λίστα.

Η λίστα περιέχει ακριβώς αυτό που δηλώνει ο τίτλος. Το ένα κάτω απ' τ' άλλο, χωρίς θεματική συνάφεια μεταξύ τους, τα πράγματα που κάνουν τη συγγραφέα χαρούμενη σχηματίζουν έναν κατάλογο, απ' αυτούς που φαντάζεσαι γραμμένους σ' ένα μακρύ χαρτί, που ξετυλίγεται, ξετυλίγεται, πέφτει στο πάτωμα, καλύπτει το διάδρομο, κατεβαίνει τις σκάλες, βγαίνει στο δρόμο και η άκρη του χάνεται απ' τα μάτια σου. Από πόλεις μέχρι φαγητά, από γιορτές μέχρι καθημερινές στιγμές, ιδέες, σκέψεις, συναισθήματα, τραγούδια, αντικείμενα, και λοιπά και λοιπά, τα μικρά πράγματα δεν έχουν τέλος.

Η πολυγραφότατη συγγραφέας του Barbara Ann Kipfer (θα τη βρείτε και στο site της thingstobehappyabout.com) , γλωσσολόγος και λεξικογράφος, εξηγεί πώς προέκυψε το βιβλίο: 40 χρόνια, ξεκινώντας από την έκτη δημοτικού, κατέγραφε -πρώτα σε τετράδια και μετά στον υπολογιστή- τα πράγματα που την έκαναν χαρούμενη. Κατέληξε με πάνω από 95.000 πράγματα στον κατάλογό της. Όλα αυτά τα χρόνια άνοιγε τη λίστα της και τα ξαναδιάβαζε, τα μικρά πράγματα της έφτιαχναν το κέφι αν ήταν λυπημένη ή της έδιναν ιδέες για το τι να μαγειρέψει ή τι να κάνει το σαββατοκύριακο. Τελικά διάλεξε 14.000 από αυτά και μας τα προσφέρει, για να μας εμπνεύσουν κι εμάς και να μας κάνουν χαρούμενους.

Τα καταφέρνει, τελικά. Το δώρο της είναι όμορφο. Το βιβλίο μ' έκανε πολλές φορές να χαμογελάσω, άλλες να γελάσω, και λίγες φορές να σουφρώσω τα φρύδια με δυσπιστία. Είναι αρκετά αμερικάνικο, μα σίγουρα διασκεδαστικό. Είναι ανάλαφρο (αλίμονο αν δεν ήταν), και πετυχαίνει το στόχο του, σε κάνει να νιώσεις ζεστασιά κι ευγνωμοσύνη. Κάποια απ' τα πράγματα to be happy about σύμφωνα με τη Barbara;
να ζουλας την τελειωμένη οδοντόκρεμα και να βγαίνει μια τελευταία δόση.
ένα μέρος σου να μένει πάντα παιδί.
ποπκόρν στο σινεμά.
τα 28α γενέθλια (γιούχου!)
ψηλοί άνθρωποι
επίσκεψη στο ζωολογικό κήπο
ρυτίδες γέλιου
Και ούτω καθεξής...

Κι έρχομαι στη δική μου λίστα, που δεν είναι γραμμένη σε κανένα τετράδιο, που ανανεώνεται καθημερινά, που την ξεφυλλίζω συχνά στο μυαλό μου και που συχνά την ξεχνάω. Η λίστα είναι σημαντική, σκέφτομαι τώρα. Η ζωή είναι μικρή και πρέπει να θυμόμαστε τα χαρούμενα πράγματα.

Δεν θα φιλοσοφήσω παραπάνω. Ξέρω πως θα ρθουν και δύσκολες στιγμές, και δεν έχω την αλαζονεία να ισχυριστώ πως μπορώ να αντιμετωπίσω με χαμόγελο ό,τι κι αν συμβεί, ούτε φυσικά πως μια λίστα με χαρούμενα πράγματα είναι αρκετή για κάτι τέτοιο. Σήμερα όμως ήταν μια όμορφη μέρα, γεμάτη χιλιάδες μικρά πράγματα που με έκαναν χαρούμενη. Θα μείνω σ' αυτό. Θα σκεφτώ τα χαρούμενα πράγματα πριν πάω για ύπνο. Κι αφού έκανα την αρχή της λίστας (η εντατική σκέψη που οργανώνει φράσεις στο μυαλό τη στιγμή πριν κυλήσουν από τα δάχτυλα στο πληκτρολόγιο), θα συνεχίσω για λίγο, στη φιλοσοφία του βιβλίου πάνω-κάτω, πριν τα όσα γράφω γίνουν παντελώς ακατάληπτα μέσα στη νύστα... νύχτα... νύστα...
ζεστές μέρες του χειμώνα
μωρά στο μάρσιπο
φυστικοβούτυρο
ζωάκια sylvanian families
τα μπροστινά πάνω δοντάκια της (Τσιπ και Ντέηλ)
επικοινωνία, συντροφικότητα, οικογένεια
ένας ροζ τοίχος στο σπίτι
να χειροκροτάει τον εαυτό της μετά από κάθε μικρό επίτευγμα
μια επίσκεψη σε βιβλιοπωλείο
να ξεκινάς να μαθαίνεις μια ξένη γλώσσα
να νιώθεις πως σε αγαπούν
Λονδίνο, Covent Garden, Waterstone's, μπισκότα του Μπεν
γέλιο μωρού
καινούργια παπούτσια
ξεκούραση
χριστουγεννιάτικα τραγούδια
ένα άρωμα στο δρόμο που σε γυρίζει στα παιδικά σου χρόνια
σαπουνόφουσκες
μια καλή πιρουέτα
θα μπορούσα να συνεχίσω για πάντα...
Καληνύχτα.

Αγαπάμε Audrey...

Τη γνωρίζετε;

Φυσικά τη γνωρίζετε:

Αστείο μουτράκι; Διακοπές στη Ρώμη; Ωραία μου κυρία;

 Πρόγευμα στο Τίφανυς;

Σαμπρίνα;

Tο πιάσατε το νόημα. H Audrey Hepburn είναι μια απ' τις αγαπημένες μου ηθοποιούς όλων των εποχών. Και τώρα, ποιός θα το περίμενε, βγήκε αυτό το γλυκύτατο παιδικό βιβλίο...

... αφιερωμένο σ' εκείνη! Just Being Audrey.

Δεν έχω λόγια γι' αυτό το πανέμορφο βιβλιαράκι. Στολίζει τη βιβλιοθήκη μας. Απευθύνεται σε παιδάκια περίπου 4-8 ετών (μέσα είμαι;) και μιλάει για τη ζωή της Audrey σαν παραμύθι. Αφήστε με να σας πω με δυο λογάκια αυτό το παραμύθι.

Ξεκινάει από πολύ παλιά, όταν η Βρετανίδα ηθοποιός ήταν μικρούλα και ήθελε όσο τίποτα στον κόσμο να γίνει μπαλαρίνα...

Όμως ήταν πολύ ψηλή, με πολύ μακρύ λαιμό, και μεγάλα πόδια!

Τα άλλα κορίτσια στο μπαλέτο την κορόιδευαν, για τα δόντια της, και τα μεγάλα της μάτια...

Όμως εκείνη ονειρευόταν το χορό και δούλευε σκληρά... Ακόμα και τα δύσκολα χρόνια του Β' Παγκοσμίου πολέμου, όταν κρυβόταν σ' ένα σπίτι στην εξοχή μαζί με την οικογένειά της και άλλα σαράντα άτομα!

Το τέλος του πολέμου την οδηγεί στο Λονδίνο, όπου, κοπέλα πια, καταλαβαίνει ότι το όνειρό της να γίνει μπαλαρίνα δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί. Η καλή της τύχη όμως της χαμογελάει, και την οδηγεί στον κινηματογράφο και στο Broadway...

Η σκληρή δουλειά της ανταμείβεται, αρχίζει να γυρίζει ταινίες και όλοι την αγαπούν! Το φρέσκο μουτράκι της και το κομψό στυλ της. Τον τρόπο που μεταμορφώνεται για τους ρόλους που αναλαμβάνει. Το πόσο είναι πάντα προσγειωμένη και πάντα ο εαυτός της.

Όλα τα πράγματα που την έκαναν να φαίνεται αδέξια ως παιδί είναι γοητευτικά τώρα. Όλοι θέλουν να γίνουν σαν την Audrey! Κι όμως εκείνη δεν συμπεριφέρεται σαν σταρ. Είναι πάντα στην ώρα της, ξέρει τα λόγια της τέλεια, μαγειρεύει για τους συνεργάτες της μετά τα γυρίσματα. Λατρεύει τα παιδιά της και φροντίζει τον κήπο της.

Κι όταν τα παιδιά της μεγαλώνουν, η Audrey χρησιμοποιεί τη φήμη της για καλό σκοπό. Γίνεται Πρέσβειρα Καλής Θέλησης για τη UNICEF, που είχε βοηθήσει και την ίδια όταν ήταν παιδί, τα χρόνια του πολέμου. Ταξιδεύει στον κόσμο και αγκαλιάζει τα παιδιά που έχουν ανάγκη, και μιλάει για τα δικαιώματά τους.

Το τέλος του παραμυθιού (είναι παραμύθι, και είναι για παιδιά, και φυσικά δεν θα μας πει πως πέθανε η ηρωίδα μας ή κάτι παρόμοιο) μιλάει γι' αυτό που άφησε πίσω της η Audrey σαν κληρονομιά. Τις όμορφες ταινίες της και την καλοσύνη της απέναντι στους άλλους και τη βοήθεια στο συνάνθρωπο. Και... το στυλ της! Γλυκό τέλος, που αφήνει ένα χαμόγελο. Όπως ακριβώς πρέπει.

Το έχω ξαναπεί, για κάτι τέτοια βιβλία πρέπει να εξασκηθώ στην αυτόματη μετάφραση, για να τα διαβάζω στη Σταυρούλα όταν έρθει ο καιρός. Πανέμορφο βιβλιαράκι! Πραγματικά πανέμορφο. Προσεγμένο κείμενο, και μιλάει τη γλώσσα των παιδιών. Μιλάει για ένα κοριτσάκι που δεν ήταν τέλειο, ήταν όμως καλόκαρδο κι ευγενικό. Για την αξία της σκληρής δουλειάς και του να είσαι ο εαυτός σου. Για τη ζωή που παίρνει νόημα όταν κάνουμε κάτι για τους άλλους. Μιλάει πιο πολύ για την προσωπικότητα της ηρωίδας του παρά για τη λάμψη του επαγγέλματός της.

Έμαθα τόσα πράγματα που δεν ήξερα για την Audrey Hepburn, και, περισσότερο ακόμα κι απ' το κείμενο, τρελάθηκα με την εικονογράφηση. Είναι τόσο αξιολάτρευτη που σίγουρα θα κρεμούσα μερικές σελίδες στον τοίχο μου αν είχα ένα δεύτερο αντίγραφο!

“I never thought I’d land in pictures with a face like mine.”
– Audrey Hepburn

Δώρο γενεθλίων...

Όταν ήμουν μικρή, μια από τις αγαπημένες μέρες του χρόνου ήταν η μέρα που έκανα πάρτι για τα γενέθλιά μου. Τη μέρα εκείνη ήμουν πολύ ευτυχισμένη. Φίλοι στο σπίτι, αποκριάτικες στολές, σερπαντίνες, μουσική, τούρτα, και τα δώρα. Πόσο μ' ενθουσίαζαν τα δώρα των γενεθλίων μου. Τα άπλωνα όλα στο μεγάλο κρεβάτι των γονιών μου και όταν έφευγαν όλοι, κουρασμένη αλλά με υπερένταση και λαχτάρα, τα άνοιγα ένα ένα και έφερνα στο μυαλό μου το πρόσωπο που μου το πρόσφερε. Λίγα παιχνιδάκια, ένα-δυο ρούχα, και βιβλία. Α, τα βιβλία. Από τότε το ένιωθα πως το πιο όμορφο δώρο γενεθλίων για ένα βιβλιοσκούληκο δεν μπορεί παρά να είναι ένα βιβλίο. Και τα βιβλία που έχουν διαλέξει άλλοι για σένα έχουν μια ιδιαίτερη γλύκα. Η προσμονή όταν σκίζεις το χαρτί. Η χαρά ότι το έπιασαν και διάβασαν το οπισθόφυλλο και σκέφτηκαν ότι ταιριάζει σε σένα. Δεν ξέρω τι. Κάτι.

Τώρα πια τα δώρα στα γενέθλιά μου είναι πιο λίγα, και τα αγαπώ όλα. Είναι πλέον επικίνδυνο να μου αγοράσεις βιβλίο -η πιθανότητα να το έχω είναι πολύ μεγαλύτερη. Όμως όταν δεν το έχω, ενθουσιάζομαι. Φέτος, ενθουσιάστηκα μ' ένα δώρο που ήρθε από πολύ μακριά, με το ταχυδρομείο. Ειδικά γιατί ήρθε με το ταχυδρομείο και το βρήκα απρόσμενα στην πόρτα μου. Ειδικά γιατί ήταν ένα υπέροχο βιβλίο. Ειδικά γιατί μου το έστειλε η αδερφική μου φίλη, η νονά της κόρης μου. Πώς να μην ξετρελαθείς μ' ένα βιβλίο που λέγεται Ο καιρός της σοκολάτας;

Η Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου είναι από πολλά χρόνια αγαπημένη. Από τότε που διάβασα το Σπίτι για πέντε. Να είναι το πιο γνωστό της; Αμυδρά θυμάμαι να το βλέπω και σε σειρά στην τηλεόραση. Πρωτότυπη ιστορία, πρωτότυπη αφήγηση, με το αγόρι που διηγείται την καθημερινότητά του στο κασετοφωνάκι-ημερολόγιο -είχα προσπαθήσει κι εγώ να κάνω το ίδιο αλλά δεν έπιασε, ήμουν πιο πολύ του γραπτού. Ο ήρωας του βιβλίου, ο Φίλιππος, εμφανίζεται ξανά στο Λάθος, κύριε Νόιγκερ. Ακόμη καλύτερο για μένα, συναρπαστικό βιβλίο για ένα παιδί. Οι καλοκαιρινές διακοπές του αγοριού με τον αυστριακό καθηγητή του μπλέκονται με μια παλιά ιστορία δημιουργώντας παρεξηγήσεις και μυστήριο κι ένα ωραίο φινάλε. Χωρίς δεύτερη σκέψη, αγαπάμε Λότη.

Μα ο καιρός της σοκολάτας διαφέρει από τα άλλα βιβλία της κυρίας Λότης που ξέρω. Δεν είναι μυθιστόρημα, και είναι ένα βιβλίο για το παρελθόν. Η συγγραφέας δηλώνει απ' την αρχή πως τρελαίνεται για σοκολάτα (από την πρώτη παράγραφο νιώθω μια ταύτιση μαζί της), όμως εξηγεί και προειδοποιεί πως θα γράψει για μια εποχή χωρίς σοκολάτα, την εποχή του Β' Παγκοσμίου πολέμου και της Κατοχής και της στέρησης και της μαύρης πείνας, όταν η ίδια ήταν παιδί. Στον πρόλογό της το λέει, οι ιστορίες της είναι αληθινές (όμως λιγάκι μεταπλασμένες, ζυμωμένες σαν το ψωμί για να γίνουν παραμύθια). Μας προκαλεί να ψάξουμε μέσα για ήρωες των άλλων της βιβλίων, μας πιάνει το χέρι και μας βάζει στο παιχνίδι. Μας καλεί να ταξιδέψουμε μαζί της στον κόσμο των παιδικών της χρόνων, στις μνήμες της και στην ιστορία μας.

Μικρά διηγήματα είναι λοιπόν ο "καιρός της σοκολάτας". Μικρά κι απλά, όμως χωράνε μια εποχή. Μέσα σ' αυτά το κοριτσάκι-Λότη μεγαλώνει, από τεσσάρων χρονών γίνεται έξι, κι ύστερα εφτά, κι ύστερα δέκα. Η οικογένειά της, οι φίλοι και οι γείτονές της ξεπηδούν απ' το χαρτί και ζωντανεύουν τον κόσμο της. Τα παραμύθια που σκαρώνει και τα όνειρά της τη συντροφεύουν. Τα παιχνίδια στο δρόμο, τα συσσίτια στο σχολείο, οι άγνωστοι κακοί, οι εξαφανισμένοι άνθρωποι, ο τρόμος, η πείνα, το γέλιο, η θλίψη, η απορία, είναι όλα εκεί, πιασμένα χέρι-χέρι. Γιατί δεν υπάρχει πόνος χωρίς γέλιο και πείνα χωρίς παιχνίδι και τρόμος χωρίς παραμύθι και πόλεμος χωρίς απορία κι αναπάντητα ερωτήματα. Γιατί η ηρωίδα είναι παιδί.

Μέσα απ' τα μάτια του παιδιού, η συγγραφέας περιγράφει και απαλύνει τη φρίκη της εποχής. Η μνήμη της είναι ειλικρινής κι αθώα κι έχει τα μάτια διάπλατα ανοιχτά μπροστά σ' έναν κόσμο που δεν καταλαβαίνει. Ο πόλεμος, ο κόσμος των μεγάλων, ο παραλογισμός στο μεγαλείο του, από ένα παιδί, για τα παιδιά. 

Η συγγραφέας-μεγάλη δεν λείπει απ' το βιβλίο. Σχολιάζει, εξηγεί. Είναι η σκιά της μικρούλας, που μας βεβαιώνει ότι όλα πήγαν καλά γι' αυτήν, τουλάχιστον στο τέλος. Στον επίλογο, παραθέτει ιστορίες ανθρωπιάς, να μας γλυκάνουν αν μας στενοχώρησε. Περιστατικά του πολέμου που δείχνουν πως το καλό μπορεί να νικήσει ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες. Η συγγραφέας-μεγάλη είναι η καλή μας νεράιδα.

Ο καιρός της σοκολάτας είναι ένα μικρό διαμάντι. Ένα κομμάτι εθνικής και προσωπικής ιστορίας. Μια ευχή για έναν καλύτερο κόσμο. Αν και περιγράφει μια εποχή φρίκης, είναι ένα αισιόδοξο βιβλίο. Οι ιστορίες του τελειώνουν με την απελευθέρωση, όταν αρχίζει πραγματικά, όπως λέει στη μικρή ηρωίδα ο μπαμπάς της, ο καιρός για σοκολάτα. Γιατί αυτός δεν είναι τίποτ' άλλο από μια εποχή χωρίς πόλεμο, χωρίς σκοτωμούς και στερήσεις. Όπου το παράλογο υποχωρεί μπροστά στο αυτονόητο. Παιχνίδι, γλυκές στιγμές, και τα παιδιά να είναι παιδιά. Αμήν. 

 

Υ.Σ. Μπήκε ο Μάρτης... Καλό μήνα! Και καλή άνοιξη!!